De donkere dagen
Waarom is het in de winter nog donker wanneer je naar school fietst en wordt het ’s avonds ook weer vroeg donker? Waarom wordt twee keer per jaar de klok een uur verzet? Hadden we oorspronkelijk zomer- of wintertijd? (wintertijd) Waarom staat in de herfst de zon lager aan de horizon en verblind hij ons?
Bekijk met de leerlingen hoe laat de zon op 21 juni opkomt en ondergaat en doe dat ook voor 21 december. Laat de leerlingen berekenen hoe lang het licht en donker is op deze dagen. Op http://www.knmi.nl/klimatologie/achtergrondinformatie/zonop2014.pdf (pas eventueel het jaar in de url aan) vindt u een tabel met de zonsopkomst en –ondergangtijden. Fietsen de leerlingen in de zomer nog in het donker buiten? En in de winter?
Bekijk samen met de leerlingen dit filmpje http://www.schooltv.nl/beeldbank/clip/20060208_dagennacht01
Proef
Neem een globe, wanneer u deze niet heeft kunt u er als volgt één maken: neem een bol van piepschuim of een sinaasappel (de aarde). Prik deze op een stuk ijzerdraad (de as). Buig het ijzerdraad zo’n 23,5 graden (gebruik hiervoor een geodriehoek. Doe het ijzerdraad in een stuk klei zodat het blijft staan.
Zet een lamp (de zon) op de tafel en plaats de globe er een stuk vandaan.
Door de bol om haar eigen as te laten draaien (A) kunt u laten zien hoe het dag en nacht wordt. Licht volgt een rechte lijn en kan niet om een voorwerp heen schijnen. Slechts één kant van de bol kan worden verlicht. De aarde draait in één dag om haar as heen.
Doordat de aarde een beetje schuin staat ten opzicht van de zon (de as staat onder een hoek van 23,5 graden) staat een deel van de aarde dichter bij de zon (zomer) dan een ander gedeelte (winter). De aarde draait in één jaar om de zon (B) waarbij de aardas dezelfde kant op blijft wijzen. Na een half jaar is het dus op een ander gedeelte van de aarde zomer. Prik een spijker in de bol waar Nederland ligt. De spijker geeft een schaduw, is die altijd even groot?
